κατακαλί

Αρχαίος ινδικός χορός. Είχε αναπτυχθεί στην περιοχή Κεράλα (νότια Ινδία), όπου αποτελούσε αυλική καλλιτεχνική εκδήλωση. Τα θέματά του προέρχονταν από την επική ποίηση, από την παράδοση των πουρανικών θρησκευτικών κειμένων ή από τη γενικότερη θρησκευτική παράδοση. Είχε δεχτεί επίσης επιρροές από μουσουλμανικά στοιχεία της περιόδου των Μογγόλων. Μαζί με τον μπχαράτα νάτιαμ αποτελούν εθνικούς χορούς της Ινδίας. Είναι δραματικός και αφηγηματικός χορός (κατακαλί σημαίνει αφήγηση), εκτελείται από πολλούς χορευτές και χρησιμοποιεί στον ίδιο βαθμό τη μουσική και την απαγγελία. Η ορχήστρα αποτελείται από δύο τραγουδιστές (για το αφηγηματικό μέρος), που συνοδεύονται από γκονγκ, τσέμπαλο και πολλών ειδών τύμπανα. Τα μυθολογικά και δαιμονικά στοιχεία που υποδύονται οι ηθοποιοί στις μορφές των τριών βασικών γκούνα (ιδιοτήτων), δηλαδή της σατβίκα (αγνότητα), της ρατζάσα (ενεργητικότητα) και της τάμας (αδράνεια), εκφράζονται με χορευτική απαγγελία, η οποία βασίζεται σε ζωηρές εκφράσεις του προσώπου και των ματιών και στα χάσταμούντρα, χαρακτηριστικές στάσεις που αποτυπώνουν διάφορες ψυχολογικές καταστάσεις. Τα μούντρα του κ., διαφορετικά από εκείνα που περιγράφονται στο Νατιασάστρα (την κλασική πραγματεία για τον χορό και την ινδική δραματική τέχνη), φτάνουν τα 700 και προέρχονται από 24 βασικές στάσεις. Εκτός από τον κλασικό κ., ενδιαφέρουσες είναι και οι λιγότερο έντεχνες λαϊκές μορφές του, όπως o γιακσαγκάνα –τέλειο υπόδειγμα χορευτικού αγροτικού δράματος που εμφανίζεται με δύο τύπους: σαούμια (ευγενικός) και ράουντρα (βίαιος)–, και ο οτομπουλάτ της Κεράλα, γνωστός ως ο κ. του φτωχού, ο οποίος, αντίθετα με τους παραδοσιακούς κανόνες, χορεύεται μόνο από έναν χορευτή με συνοδεία ταμπούρου και κουδουνιών. Γιγαντιαίο ομοίωμα εμπνευσμένο από τον ινδικό χορό «κατακaλί» συμμετέχει σε παρέλαση που γίνεται στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων για την Ημέρα της Δημοκρατίας στο Νέο Δελχί (φωτ. ΑΠΕ).